آموزش کامل صفحه‌آرایی کتاب در Word

اگر می‌خواهید به صورت حرفه‌ای پایان‌نامه یا نشریه خود را از لحاظ اندازه صفحات، جهت، حاشیه و… صفحه‌بندی کنید، حتما این مقاله را مطالعه کنید. در این آموزش یاد می‌گیرید که چطور کتاب یا نشریه خود را فصل‌بندی کنید، مطالب صفحه را مانند مجلات چند ستونه کنید و کلی نکته و تنظیمات دیگر که در این مقاله توضیح می‌دهیم. در این آموزش به صورت کامل صفحه‌آرایی کتاب در word را یاد می‌گیرید.

گروه Page setup از سربرگ Layout شامل ابزارهایی برای قالب‌بندی و صفحه‌آرایی کتاب و اسناد است. با استفاده از این ابزارها می‌توانید اندازه کاغذ، حاشیه صفحه، جهت کاغذ و… را مطابق سلیقه خود تغییر دهید.

تنظیم حاشیه صفحات با ابزار Margins

برای تنظیم حاشیه‌های صفحه از Margins استفاده می‌شود. به فاصله لبه صفحه تا متن Margins می‌گویند. اگر روی Magins کلیک کنید لیستی از حاشیه‌های آمادۀ Word برای شما نمایش داده می‌شود که شامل موارد زیر است.

• Last custom setting: حاشیه از بالا و پایین و چپ و راست ۱ سانتی‌متر است.
• Normal: حاشیه از بالا و پایین و چپ و راست ۲٫۵۴  سانتی متر است.
• Narrow: حاشیه از بالا و پایین و چپ و راست ۱٫۲۷ سانتی‌متر است.
• Moderate: حاشیه از بالا و پایین ۲٫۵۴ سانتی متر و از چپ و راست ۱٫۹۱ سانتی متر است.
• Wide: حاشیه از بالا و پایین ۲٫۵۴ سانتی‌متر و از چپ و راست ۵٫۰۸ سانتی‌متر است.
• Mirrored: به حاشیه‌های آینه‌ای معروفند که حاشیه‌های چپ و راست تبدیل به حاشیه های درونی و بیرونی می‌شوند و دقیقا مثل عمق شیرازه عمل می‌کنند با این تفاوت که عمق شیرازه به حاشیه ها اضافه می‌شود ولی حاشیه‌های درونی و بیرونی خود، حاشیه هستند. تفاوت دیگر این حاشیه با شیرازه در این است که در این حاشیه می‌توانید قسمتی از متن را انتخاب کنید سپس برای آن حاشیه درونی و بیرونی تعیین کنید ولی شیرازه به کل سند اعمال می‌شود و یا از نقطه مکان نما به بعد است.

اگر می‌خواهید حاشیه را خودتان تنظیم کنید، روی Custom margins کلیک کنید.

تظیم حاشیه به صورت دستی

در تصویر بالا روی Custom margins کلیک کنید تا پنجرۀ Page Setup باز شود.

1. می‌توانید حاشیه را از بالا (Top)، پایین (Bottom)، راست (Right) و چپ (Left) تنظیم کنید.
2. در قسمت Gutter می‌توانید اندازه شیرازه را تنظیم کنید. مثلا اگر می‌خواهید جزوه خود را پشت و رو پرینت بگیرید پس باید اندازه شیرازه را تعیین کنید. توجه داشته باشید اندازه شیرازه به حاشیه اضافه می‌شود. یعنی اگر حاشیه را ۱ سانتی‌متر در نظر بگیرید و اندازه شیرازه را هم ۱ سانتی‌متر در نظر بگیرید، حاشیه ۲ خواهد شد. حاشیه به همان سمتی اضافه می‌شود که شما شیرازه رادر آن جهت تنظیم کرده‌اید.
3. از قسمت Gutter position جهت قرار گرفتن شیرازه را انتخاب کنید. پس اگر می‌خواهید جزوه خود را پرینت گرفته و آن را سیمی کنید،باید اندازه و جهت شیرازه را تنظیم کنید.

نکته: معمولا در کتاب‌های فارسی، شیرازۀ صفحات فرد در سمت راست و شیرازۀ صفحات زوج در سمت چپ قرار دارد.

4. در قسمت Pages در لیست کشویی Multiple pages گزینه‌های زیر قرار دارند:

• Normal: حالت عادی
• Mirror margins: آینه‌ای
• Pages per sheet: دو صفحه در یک برگ
• Book fold: دو صفحه در کنار هم مانند کتاب
• Revers book fold

5. در قسمت Preview هر تنظیمی که انجام دهید قابل مشاهده است.

6. از لیست کشویی Apply to می‌توانید انتخاب کنید تنظیمات انجام شده به کل سند اعمال شود برای این کار Whole document را انتخاب کنید و با انتخاب Point forward This تنظیمات از قسمتی که ماوس قرار دارد به بعد اعمال می‌شود.

7. با کلیک روی دکمه Set as Default پیغامی نشان داده می‌شود که از شما می پرسد: آیا تنظیمات انجام شده به صورت پیش‌فرض ذخیره گردد؟ یعنی از این به بعد هر سندی که باز کردید با همین خصوصیات باشد یا خیر.

8. بعد از انجام تنظیمات مورد نظر روی Ok کلیک کنید.

تنظیم واحد اندازه‌گیری Word به سانتی‌متر

بهتر است واحد اندازه‌گیری را بر اساس Centimeters تنظیم کنید. برای این کار از سربرگ File روی Options کلیک کنید تا پنجره‌ Word options باز شود.

1. روی Advanced کلیک کنید.
2. به قسمت Display بروید. در قسمت Show measurements in units of، Centimeters را از لیست کشویی انتخاب کنید.
3. سپس روی Ok کلیک کنید.

تنظیم جهت صفحه با ابزار Orientation

با کمک ابزار Orientation می‌توانید جهت کاغذ را تغییر دهید. با انتخاب Portrait جهت کاغذ عمودی و با Landscape جهت کاغذ افقی می‌شود.

تغییر اندازه صفحه با ابزار Size

با استفاده از قسمت Size می‌توانید سایز کاغذ را تنظیم کنید. ابتدا بهتر است در مورد اندازه و قطع‌های استاندارد و رایج کتاب کمی توضیح دهیم.

قطع کتاب چیست؟به اندازه طول و عرض کتاب، قطع کتاب گفته می‌شود.

انواع رایج قطع کتاب:

• رقعی: برای کتاب‌های شعر، داستان، رمان و به طور کلی کتاب‌هایی استفاده می شود که مخاطب عام دارند.
• وزیری: کتاب‌های مدارس و دانشگاه‌ها در قطع وزیری هستند.
• رحلی: مجلات و کتاب‌های نفیس و کتاب‌های کمک‌آموزشی و پایان‌نامه‌ها از این قطع بیشتر استفاده می‌کنند.
• خشتی: این قطع برای کتاب‌های شعر، هنری، کودکان و کاتالوگ‌ها بیشتر استفاده می‌شود.
• جیبی: کتاب‌های ادعیه، تقویم و سررسید معمولا در قطع جیبی هستند.

برای تنظیم اندازه صفحه، روی فلش پایین Size کلیک کنید تا لیستی از اندازه‌های رایج را برای شما نمایش دهد. اگر در این لیست اندازه مورد نظر خود را نیافتید، روی More paper size کلیک کنید.

با کلیک روی More paper size پنجرۀ Page setup باز شود. در قسمت Width عرض کاغذ و در Hight ارتفاع کاغذ را می‌توانید تعیین کنید.

قسمت Paper Source برای تنظیم محل قرار گرفتن کاغذ در چاپگر است. تنظمیات این گزینه برای هر چاپگر متفاوت است. معمولا خود نرم‌افزار بهترین گزینه را انتخاب کرده است؛ پس بهتر است به این گزینه دست نزنید.

ستون‌بندی صفحات با ابزار Columns

با استفاده از قسمت Columns می‌توانید صفحات خود را دو یا چند ستونه کنید. مثلا اگر نیاز دارید برای یک نشریه صفحات خود را چند ستونه کنید، می‌توانید از این قسمت استفاده کنید. برای این کار مراحل زیر را انجام دهید:

متن خود را انتخاب کنید. روی Columns کلیک کنید. لیست کشویی باز می‌شود که شامل گزینه‌های زیر است:

• One: با انتخاب این گزینه همه مطالب در یک ستون قرار می‌گیرند؛ این گزینه حالت پیش‌فرض ورد است.
• Two: با انتخاب این گزینه نوشته‌ها در دو ستون قرار می‌گیرند.
• Three: با انتخاب این گزینه نوشته‌ها در سه ستون قرار می‌گیرند.
• Left: این گزینه هم صفحه را دو ستونه می‌کند، اما پهنای ستون سمت چپ بیشتر از ستون سمت راست است.
• Right: این گزینه هم صفحه را دو ستونه می‌کند، اما اینبار پهنای ستون سمت راست بیشتر از ستون سمت چپ است.

برای تنظیمات بیشتر و ستون‌بندی اختصاصی روی More columns کلیک کنید.

ستون‎‌بندی اختصاصی

برای تنظیمات بیشتر و ستون‌بندی اختصاصی روی More columns کلیک کنید تا پنجره Columns باز شود.

1. در قسمت Presets همان گزینه‌های آماده و پیش فرض ورد برای ستون‌بندی قرار دارند.
2. از قسمت Number of columns می‌توانید تعداد ستون‌ها را تعیین کنید.
3. گزینه Right-to-left باعث می‌شود که ستون‌ها به صورت راست به چپ قرار بگیرند.
4. اگر می‌خواهید خطی بین ستون‌های متن قرار گیرد، گزینه Line Between را تیک‌ بزنید.
5. در قسمت Width and spacing گزینه Co شماره ستون را نمایش می‌دهد. عرض ستون‌ها را از قسمت Width و فاصله بین آنها را از قسمت Spacing تنظیم کنید. اگر شماره همه ستون‌ها فعال نبود، تیک گزینه Equal column width را بردارید.
6. اگر می‌خواهید عرض دو ستون با هم برابر باشد، تیک گزینه Equal column width را بزنید.
7. در قسمت Apply to می‌توانید تعیین کنید که ستون‌بندی به کدام قسمت سند اعمال شود:

• • اگر می‌خواهید تنظیمات روی همه سند اعمال شود، گزینه Whole document را انتخاب کنید.
  • گزینه This point forward زمانی در این لیست قرار می‌گیرد که سند شما بخش‌بندی شده باشد. با انتخاب این گزینه ستون‌بندی فقط به همان بخش اعمال می‌شود. گزینه Start new column فقط با انتخاب گزینه This point forward فعال می‌شود. در صورت تیک‌دار کردن این گزینه می‌توانید عنوان دوم و سوم را به صفحه بعد منتقل کنید.
  • اگر می‌خواهید در یک صفحه قسمتی از آن به صورت تک ستونه و قسمتی از آن به صورت دو ستونه نوشته شود، از گزینه This section استفاده کنید.

8. در قسمت Preview می‌توانید پیش‌نمایش تنظیمات خود را ببینید.

فصل‌بندی کتاب با ابزار Breaks

از این گزینه برای فصل‌بندی کتاب و پایان‌نامه استفاده می‌شود. فصل‌بندی کردن به شما این اجازه را می‌دهد تا برای هر فصل ویژگی‌های مختص خودش مانند هدر و فوتر را تعیین کنید. خب برای فصل‌بندی ابتدا به سربرگ Layout بروید و روی فلش کوچک کنار گزینه Breaks کلیک کنید. گزینه‌های زیر در لیست کشویی قرار دارند:

• Page: شکستن صفحه؛ مثلا دو عنوان دارید و می‌خواهید یک عنوان را به صفحه بعد منتقل کنید.
• Column: شکستن ستونِ؛ مثلا در یک صفحه چند ستون دارید و می‌خواهید یک ستون را به صفحه بعد انتقال دهید برای این کار این گزینه را انتخاب کنید.
• Text warpping: جدا کردن متن از یک Object در صفحه
• Next page: فصل بعدی از صفحه بعد شروع شود.
• Continuous: از جمله یا پاراگرافی خاص فصل بعدی شروع شود.
• Even page: فصل بعدی از صفحه زوج بعدی شروع می‌شود.
• Odd page: فصل بعدی از صفحه فرد بعدی شروع می‌شود.

فرض کنید گزینه Next page را انتخاب کردید. حالا برای اینکه ببینید که فصل‌بندی انجام شده به سربرگ Insert بروید و روی Header کلیک کنید. در ناحیه سرصفحۀ فصل اول Header- section 1 را می‌بینید. در سرصفحۀ فصل دوم هم Header-section 2 خواهد بود.

یک مثال از فصل‌بندی

فرض کنید می‌خواهید هر فصل سند شما یک حاشیه دلخواه داشته‌ باشد. یا جهت صفحه را در یک فصل عمودی و در یک فصل افقی کنید. یا هر فصل هدر و فوتر خاص خودش را داشته باشد. برای این کار مراحل زیر را انجام دهید:

• با استفاده از Break سند را به دو فصل تقسیم کنید.
• در فصل اول یک حاشیه دلخواه به صفحات بدهید.
• در سرصفحۀ فصل دوم دابل کلیک کنید تا ناحیۀ هدر و فوتر فعال شود. از سربرگ وابسته Design گزینه Link to previous را غیرفعال کنید تا ارتباط دو فصل قطع شود.

• حالا می‌توانید برای فصل دوم حاشیه دیگری انتخاب کنید. جهت آن را هم می‌توانید تغییر دهید و افقی کنید.

شماره‌گذاری سطرها با استفاده از Line Numbers

با کلیک روی فلش کوچک کنار Line Numbers لیست کشویی باز می‌شود که شامل گزینه‌های زیر است:

• None: شماره سطر نوشته نمی‌شود.
• Continuous: شماره سطرها در صفحه موردنظر اعمال می‌شوند و با رفتن به صفحه بعد شماره صفحه ادامه پیدا می‌کند.
• Restart each page: شماره سطرها در صفحه موردنظر اعمال می‌شوند و با رفتن به صفحه بعد شماره سطرها مجددا از شماره یک شروع می‌شوند.
• Restart each section: شماره سطرها در یک فصل اعمال می‌شوند و با رفتن به فصل بعدی شماره سطرها مجددا از شماره یک شروع می شوند.
• Suppress for current paragraph: وقتی یکی از سه گزینه بالا را اعمال کردید و خواستید یکی از سطرها شماره نداشته باشد این گزینه را فعال کنید.

برای تنظیمات بیشتر روی Line numbering options کلیک کنید.

مثلا اگر بخواهید سطرها با شروع از عدد ۱۰ شماره گذاری شوند و فقط شماره‌‌های زوج نمایش داده شوند، مراحل زیر را انجام دهید:

• با کلیک روی Line Numbering options پنجره Page setup باز می‌شود.
• روی Line numbers کلیک کنید.

با کلیک روی Line numbers پنجره Line numbers باز می‌شود. گزینه Add line numbering را تیک‌دار کنید.

• در قسمت Start at عدد شروع شماره‌گذاری سطر را ۱۰ قرار دهید.
• در قسمت Count by عدد ۲ را قرار دهید.
• روی OK  کلیک کنید.

خط تیره گذاری بین کلمات دو بخشی که از هم جدا شده‌اند

با کلیک روی فلش کوچک گزینه Hyphenation لیست کشویی آن باز می‌شود.

• None: خط تیره گذاری انجام نمی‌شود.
• Automatic: خط تیره گذاری به صورت خودکار انجام می‌شود.
• Manual: خط تیره گذاری را باید خودتان انجام دهید.
• Hyphenation options: تنظیمات بیشتر را با استفاده از این گزینه انجام دهید.

جمع‌بندی    

در این آموزش با ابزارهای گروه Page setup آشنا شدید و یاد گرفتید چگونه سایز کاغذ، حاشیه و جهت کاغذ را تنظیم کنید. آموختید که چگونه یک متن را چند ستونه کنید. با فصل‌بندی که یکی از مهم‌ترین کارها در مقاله و پایان‌ نامه‌نویسی است آشنا شدید و شماره‌گذاری سطرها که بیشتر در تنظیم فرم‌ها کاربرد دارد را یاد گرفتید.