رسم نمودار اینفوگرافیک تکنیک استخوان ماهی

تکنیک ایده‌پردازی با نمودار استخوان ماهی، یک روش مفید برای شناسایی مسائل است. نمودار استخوان ماهی (Fishbone Diagram) که به نمودار علت و معلول و ایشیکاوا هم معروف است، توسط پروفسور کائورو ایشیکاوای ژاپنی از دانشگاه توکیو طراحی شد. هدف اصلی این تکنیک، شناسایی و تهیه فهرستی از کلیه علل احتمالی یک مساله است. این تکنیک بیشتر یک تکنیک گروهی است، اما توسط فرد هم قابل استفاده است.

نحوه رسم نمودار استخوان ماهی

1. مشکل یا مساله موردنظرتان را در سمت راست یا همان روی سر ماهی بنویسید،
2. یک خط مستقیم به سمت چپ بکشید، این خط شبیه ستون فقرات ماهی است،
3. ساقه‌ها یا همان تیغه‌های ماهی را با زاویه ۴۵ درجه نسبت به خط ستون فقرات رسم کنید،
4. از طریق جلسه‌های طوفان فکری، علل مساله را بررسی و در قسمت انتهایی هر ساقه بنویسید،
5. برای تحلیل بیشتر هر علت می‌توانید ساقه و شاخه‌های اضافی را رسم کنید،
6. علل پیچیده‌تر را در قسمت دم ماهی و علل ساده‌تر را در قسمت سر ماهی فهرست‌بندی و اولویت‌بندی کنید،
7. پس از تکمیل نمودار، ساقه‌ها و شاخه‌ها را بر اساس اولویت تجزیه و تحلیل کنید تا مساله یا مسائل واقعی که نیاز به حل دارند، مشخص شوند.

دلیل نام‌گذاری این تکنیک به “استخوان ماهی” روش منحصر به فرد جمع‌آوری اطلاعات است که به صورت بصری مرتب می‌شود و زمانی که مساله و علت‌هایش ثبت می‌شود، نموداری شبیه به اسکلت ماهی به دست می‌آید.

مزیت نمودار استخوان ماهی چیست؟

1. افراد را به بررسی تمامی اجزای مساله تشویق می‌کند،
2. به نمایش روابط بین علل و اهمیت نسبی آن‌ها کمک می‌کند،
3. به فرایند خلاق کمک می‌کند، چون توجه فرد یا افراد را معطوف به مساله می‌کند،
4. به شروع یک توالی منطقی برای حل مساله کمک می‌کند،
5. یک دید کلی از مساله می‌دهد،
6. به جای مسائل پیچیده، مسائل ساده‌تر را حل می‌کند،
7. به افراد کمک می‌کند به جای این شاخه و آن شاخه پریدن، روی مساله واقعی تمرکز کنند.

یکی از روش‌های خلاقانه و حرفه‌ای طراحی اسلاید استفاده از نمودار ماهی به صورت اینفوگرافیک برای نمایش یک مساله و علت‌هایش است. با استفاده از نرم‌افزارهای مختلف می‌توانید نمودار استخوان ماهی رسم کنید. در این آموزش می‌خواهم به شما رسم نمودار استخوان ماهی با استفاده از نرم‌افزار پاورپوینت را یاد بدهم.

چگونه نمودار استخوان ماهی بکشم؟

ابتدا نرم‌افزار پاورپوینت را باز کنید. از سربرگ Insert و از لیست کشویی Shapes شکل مثلث را انتخاب کنید.

و روی اسلاید رسم کنید. بعد روی مثلث کلیک راست کنید و گزینه Edit Points را انتخاب کنید.

حالا می‌توانید نقاط را ویرایش کنید و ضلع‌های مثلث را کمی خمیده کنید. روی مربع‌ کوچک مشکی رنگ قسمت جلوی صورت ماهی کلیک راست کنید و گزینه Smooth Point را انتخاب کنید. سپس روی دو مربع انتهایی صورت ماهی کلیک کنید و کمی خمیدگی ایجاد کنید.

استفاده از Merge Shapes

دوباره یک مثلث رسم کنید و با Edit Point ویرایش کنید تا مشابه شکل بنفش پر رنگ زیر شود.

پیشنهاد مطالعه: آموزش کامل Merge Shapes در پاورپوینت

بعد آن شکل را از مثلث اولی کم (Subtract) کنید. برای این کار از سربرگ Insert و لیست کشویی Merge shapes گزینه Subtract را انتخاب کنید.

تا اینجا سر ماهی آماده شد.

حالا یک دایره کوچک رسم کنید و رنگ آن را سفید کنید و آن را به عنوان چشم ماهی در بالای دهان ماهی قرار دهید.

برای رسم دایره، شکل بیضی را انتخاب کنید سپس کلید Shift را نگه دارید.

برای دم ماهی شکل ذوزنقه را انتخاب کنید و آن را روی اسلاید رسم کنید.

روی ذوزنقه راست کلیک کنید و گزینه Edit Point را انتخاب کنید و آن را به شکل دم ماهی درآورید. (مانند شکل زیر)

برای ستون فقرات ماهی یک مستطیل گوشه گرد انتخاب کنید.

 و بین سر و دم ماهی قرار دهید.

حالا نوبت تیغه‌ها است. برای این کار دو دایره روی هم قرار دهید یکی کوچک‌تر در زیر و یکی بزرگ‌تر در روی دیگری.

سپس هر دو را انتخاب کنید و از لیست کشویی Merge Shapes گزینه Subtract را انتخاب کنید.

تا اینجا ماهی به این شکل درآمد.

برای تیغه‌های ریزتر هم یک مثلث کوچک رسم کنید.

در نهایت شکل ماهی به صورت زیر درمی‌آید. می توانید مساله‌ها و علت‌های آن را در Text Box‌هایی تایپ کنید.

جمع‌بندی

در این آموزش نحوه رسم نمودار استخوان ماهی با نرم‌افزار پاورپوینت را یاد گرفتید. برای یادگیری بهتر و عمیق‌تر این تکنیک حتما سعی کنید با استفاده از آن چند مساله را حل کنید. تمرین و تمرین تنها راه مسلط شدن به یک مهارت است. لیستی از مسائلی که بیشتر باعث ناراحتی شما در کار و زندگی می‌شود را تهیه کنید و با تکنیک استخوان ماهی شروع به حل کنید.